มนุษย์เรา ด้วยกับปัจจัยหลายประการ อย่างเช่น การขาดการวางแผนที่เหมาะสมสำหรับอนาคตของตนเองและในทำนองเดียวกันนี้ การขาดความมีระเบียบวินัยในแผนงานต่างๆ ของตนในช่วงเวลาต่างๆ ของชีวิต จะทำให้เขาต้องเผชิญกับความสำนึกเสียใจอย่างมากมาย ความสำนึกเสียใจต่างๆ ซึ่งบางอย่างอาจชดเชยได้และอีกบางอย่างจะเป็นความเศร้าโศกเสียใจที่ใหญ่หลวงที่จะคงคู่อยู่กับตัวมนุษย์ตลอดไปซึ่งจะไม่มีวันลบออกไปจากหัวใจและในความคิดของเขา

      ความสำนึกเสียใจ อย่างเช่น ความสำนึกเสียใจต่อการที่เราไม่ได้แสดงความเคารพให้เกียรติและความกตัญญูต่อพ่อแม่โดยที่ท่านทั้งสองได้จากพวกเราไปแล้ว หรือความสำนึกเสียใจและความโศกเศร้าหลังจากที่ความทุกข์ยากและการได้รับบททดสอบที่หนักหน่วงได้มาประสบกับตัวเราในขณะทีเราไม่เตรียมพร้อมตนเองเท่าที่ควรจะเป็น จนกระทั้งเราได้เผชิญกับความล้มเหลวที่ใหญ่หลวง หรือความสำนึกเสียใจที่เราไม่ได้ตื่นขึ้นในยามค่ำคืนเพื่อทำประกอบความดี(อิบาดะฮ์)และภาวนาขอพรต่อพระผู้เป็นเจ้า ซึ่งสิ่งเหล่านี้วันหนึ่งมันจะมาประสบกับคนเรา

      ในโองการต่างๆ ของคัมภีร์อัลกุรอานได้ชี้ถึงความสำนึกเสียใจบางส่วนที่บุคคลทั้งหลายจะเผชิญกับมันในโลกนี้หรือในปรโลก ตัวอย่างเช่น :

1- ความสำนึกเสียใจต่อการคบหาสมาคมกับเพื่อนเลวในโลกนี้ :

يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلانًا خَلِيلا

“โอ้ความวิบัติของฉัน! ฉันไม่น่าคบคนนั้นเป็นเพื่อนสนิทเลย” (1)

      เพื่อนมีอิทธิพลและมีบทบาทสำคัญอย่างมากในชีวิตของมนุษย์ ด้วยเหตุนี้เองศาสนาอิสลามจึงให้ความสำคัญกับการทำความรู้จักเพื่อนและการเลือกคบหาสมาคมกับเพื่อน

     ท่านอิมามซอดิก (อ.) กล่าวว่า :

ثَلَاثٌ مَنْ عَلَامَاتِ الْمُؤْمِنِ عِلْمُهُ بِاللهِ وَمَنْ يُحِبُّ وَمَنْ يُبْغِضُ

“สามประการเป็นส่วนหนึ่งจากสัญลักษณ์ของผู้ศรัทธา : 1. ความรู้ของเขาที่มีต่ออัลลอฮ์ 2. ต่อคนที่พระองค์ทรงรัก และ 3.ต่อคนที่พระองค์ทรงเกลียดชัง” (2)

     ในเนื้อหาส่วนนี้เราจะชี้ถึงคุณลักษณะของเพื่อนที่ดีและไม่ดี และเราจะกล่าวถึงบรรดาผู้ที่การคบหาสมาคมกับพวกเขาเป็นสิ่งที่ถูกตำหนิในทัศนะของอิสลาม

เพื่อนที่ดีคือใคร?

     เกี่ยวกับการคบหาสมาคมกับเพื่อนที่ดีนั้น ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ได้แนะนำหลักเกณฑ์บางอย่างไว้ :

ท่านอิบนุอับบาสได้เล่าว่า : ประชาชนได้ถามท่านศาสนทูตของอัลลอฮ์ (ซ็อลฯ) ว่า : “โอ้ท่านศาสนทูตของอัลลอฮ์! ผู้ร่วมสมาคมที่ดีนั้นคือใคร? ท่านได้อธิบายหลักเกณฑ์ไว้ดังนี้ :

مَنْ ذَكَّرَكُمْ بِاللّهِ رُؤْیَتُهُ وَ زادَ كُمْ فِی عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ ذَكَّرَكُمْ بِالْاخِرَةِ عَمَلُهُ

“ผู้ที่การพบเห็นเขาจะทำให้พวกท่านรำลึกถึงอัลลอฮ์ และคำพูดของเขาจะเพิ่มพูนในความรู้ของพวกท่าน และการกระทำของพวกเขาจะทำให้พวกท่านรำลึกถึงอาคิเราะฮ์ (ปรโลก)” (3)

1.คนที่พบเห็นเขาจะทำให้ท่านรำลึกถึงพระผู้เป็นเจ้า

     เพื่อนที่ดีคือผู้ที่เมื่อท่านเห็นเขาจะทำให้ท่านรำลึกถึงพระผู้เป็นเจ้า นั่นหมายความว่าเขาได้ถูกย้อมสีแห่งพระผู้เป็นเจ้า

     พระผู้เป็นเจ้าทรงตรัสกับศาสดาของพระองค์ว่า :

وَلَا تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ

“และเจ้าจงอย่าผลักไส (และละทิ้งจากการคบหาสมาคมกับ) บรรดาผู้ที่วิงวอนต่อพระผู้อภิบาลของพวกเขา ทั้งในเวลาเช้าและเวลาเย็น โดยที่พวกเขาปรารถนาความโปรดปรานจากพระองค์” (4)

     และในทางกลับกัน พระองค์ทรงตรัสว่า :

وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ

"และจงอดทนตัวของเจ้าเองให้อยู่ร่วมกับบรรดาผู้ที่วิงวอนต่อพระผู้อภิบาลของพวกเขา ทั้งยามเช้าและยามเย็น โดยที่พวกเขาปรารถนาความโปรดปรานจากพระองค์” (5)

     การคบหาสมาคมกับบรรดาผู้ที่เมื่อเราพบเห็นพวกเขาจะทำให้เรารำลึกถึงพระผู้เป็นเจ้านั้น จะเป็นสื่อทำให้ตัวเราสะอาดบริสุทธิ์จากลักษณะที่ไม่ดีงาม เนื่องจากเมื่อเราได้อยู่กับบุคคลเหล่านี้ เราจะไม่ปล่อยให้ความผิดบาปและการละเมิดฝ่าฝืนเกิดขึ้นจากตัวเรา

2.คนที่คำพูดของเขาจะเพิ่มพูนความรู้ของท่าน

     การมีปฏิสัมพันธ์และการคบหาสมาคมกับผู้รู้ (อาลิม) เป็นส่วนหนึ่งจากคบหาสมาคมที่น่าสรรเสริญเป็นอย่างยิ่ง และได้รับการส่งเสริมจากศาสนาอิสลาม การคบหาสมาคมกับผู้รู้ในขั้นแรกนั้นจะช่วยปกป้องคนเราให้พ้นจากอันตรายต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นจากการคบหาสมาคมกับคนโง่เขลา และยิ่งไปกว่านั้นจะเป็นสื่อทำให้คนเราคุ้นเคยกับความรู้และมารยาทต่างๆ

     ท่านอิมามอะลี (อ.) ได้เขียนไว้ในจดหมายที่ส่งถึงมาลิก อัลอัชตัรว่า :

وَ أَكْثِرْ مُدَارَسَةَ اَلْعُلَمَاءِ وَ مُنَاقَشَةَ اَلْحُكَمَاءِ

“และจงแลกเปลี่ยนความรู้กับบรรดาผู้รู้และจงถกกับบรรดาปวงปราชญ์ให้มาก” (6)

และท่านอิมามมูซา กาซิม (อ.)  ได้อ้างคำพูดจากท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ที่กล่าวว่า :

سائلوا العلماء، وخاطبوا الحكماء، وجالسوا الفقراء

“ท่านทั้งหลายจงถามบรรดาผู้รู้ จงสนทนากับปวงปราชญ์และจงนั่งร่วมกับคนยากจน” (7)

3. คนที่การกระทำของเขาจะจะทำให้ท่านรำลึกถึงปรโลก

     หลักเกณฑ์ที่สามซึ่งมีปรากฏในฮะดีษ (วจนะ) ของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) นั่นก็คือว่า สมควรที่จะคบหาสมาคมกับคนที่ด้วยสื่อของความกลัวนรกและวันกิยามะฮ์จะทำให้เขาเอาตัวออกห่างจากความชั่ว และสิ่งนี้เองจะเป็นสาเหตุทำให้คนเราเมื่อพบเจอเขาและเห็นความกลัวต่อวันกิยามะฮ์ในตัวของเขา จะเตือนสติเราให้รำลึกถึงปรโลกและวันกิยามะฮ์  การระลึกถึงปรโลกและวันแห่งการตอบแทนตัดสินจะเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่จะยับยั้งเราจากการทำบาป

     พระผู้เป็นเจ้าทรงตรัสไว้ในคัมภีร์อัลกุรอานว่า :

أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ

“พวกเหล่านั้นมิได้คิดบ้างหรือว่า พวกเขาจะถูกให้ฟื้นคืนชีพในวันอันยิ่งใหญ่” (8)

     การใคร่ครวญในโองการนี้จะทำให้เราเข้าใจว่า หากมนุษย์เพียงแค่คาดคิดถึงความเป็นไปได้ที่ว่าจะมีวันกิยามะฮ์ และระดับของการคาดคิดไปถึงขั้นที่ทำให้เขาระลึกถึงวันกิยามะฮ์แล้ว เขาย่อมจะไม่ทำบาป

     พระผู้เป็นเจ้าทรงตรัสเกี่ยวกับบรรดาศาสดาของพระองค์ว่า :

إِنَّا أَخْلَصْنَاهُم بِخَالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ

“เราได้ทำให้พวกเขาสะอาดบริสุทธิ์ เนื่องจากการรำลึกถึงปรโลก” (9)

     หากคนเราเลือกคบหาสมาคมกับคนที่เมื่อพบเห็นเขา ทำให้เราระลึกถึงวันปรโลกและเราจะไม่ทำบาป นั่นแสดงว่าเราได้เลือกเพื่อนที่สมบูรณ์แบบและเราจะไม่เบี่ยงเบนไปจากเส้นทางแห่งมนุษย์

     เนื้อหาที่ได้ผ่านไปนั้นนอกเหนือจากคุณลักษณะต่างๆ ของเพื่อนที่ดีแล้ว เรายังสามารถรับรู้ถึงมารยาทของมิตรภาพได้ด้วยเช่นกัน กล่าวคือ มิตรภาพจำเป็นต้องวางอยู่บนหลักเกณฑ์สามประการ คือ ความรู้ การรำลึกถึงพระผู้เป็นเจ้าและการระลึกถึงวันกิยามะฮ์ การระลึกถึงวันกิยามะฮ์ นั้นจะเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่จะช่วยป้องกันมนุษย์จากบาป

2 - ความเสียใจที่ไม่ได้ดำเนินตามแนวทางของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) :

وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَىٰ يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا

“และวันที่ผู้อธรรมจะกัดมือของเขา (และ) จะกล่าวว่า “โอ้! ฉันน่าจะยึดแนวทางอยู่กับศาสนทูต” (10)

3 - ความเสียใจของบรรดาผู้ปฏิเสธศรัทธาที่ไม่ได้รับชัยชนะเหนือบรรดาผู้ศรัทธาซึ่งพวกเขาจะไม่ได้รับมันอย่างแน่นอน :

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ

“แท้จริงบรรดาผู้ที่ปฏิเสธศรัทธานั้นจะบริจาคทรัพย์สินของพวกเขา เพื่อขัดขวาง (ประชาชน) จากแนวทางของอัลลอฮ์ แล้วพวกเขาก็จะบริจาคมันต่อไปภายหลังทรัพย์สินนั้นก็จะกลายเป็นความเสียใจแก่พวกเขา แล้วพวกเขาก็จะถูกพิชิต และบรรดาผู้ที่ปฏิเสธศรัทธานั้นพวกเขาจะถูกรวมไปยังนรก” (11)

4 - ความเสียใจจากความบกพร่องในการปฏิบัติตามคำสั่งของพระผู้เป็นเจ้า :

تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ

“แต่ละชีวิตจะกล่าวว่า โอ้อนิจจาต่อสิ่งที่ฉัน ได้ละทิ้ง (หน้าที่) ที่มีต่ออัลลอฮ์ และฉันเคยอยู่ในหมู่ผู้เย้ยหยัน” (12)

     ด้วยเหตุนี้เอง พระผู้เป็นเจ้าผู้ทรงสูงส่ง ได้ทรงใช้ให้ท่านศาสนทูตของพระองค์เตือนมนุษย์ทั้งมวลเกี่ยวกับวันแห่งความสำนึกเสียใจไว้ในอัลกุรอานโองการที่ 39 ของบทมัรยัม โดยตรัสว่า :

وَأَنذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ

“และเจ้าจงเตือนพวกเขาถึงวันแห่งความเสียใจ เมื่อกิจการทั้งมวลได้ถูกทำให้สิ้นสุดลง และพวกเขาอยู่ในการหลงลืม และพวกเขาไม่ศรัทธา” (13)

     แต่ในท่ามกลางความสำนึกเสียใจเหล่านี้ ถึงแม้ว่าคนจำนวนมากในวันกิยามะฮ์จะต้องประสบกับความสำนึกเสียใจและความเศร้าโศกที่มีต่ออดีตของตน แต่ความเศร้าโศกเสียใจของบางคนเป็นเรื่องที่ร้ายแรงยิ่งโดยที่ไม่อาจเปรียบเทียบกับความเสียใจของคนอื่นๆ ได้เลย ในท่ามกลางคนเหล่านี้ มีคนสองกลุ่มที่จะชี้ถึงในที่นี้ :

    1.คนที่ขายปรโลกของตนเพื่อโลกนี้ของคนอื่น :

ท่านศาสนทูตของอัลลอฮ์ (ซ็อลฯ) กล่าวว่า :

إِنَّ أَشَدَّ النَّاسِ نَدَامَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ رَجُلٌ بَاعَ آخِرَتَهُ به دنیا غَیْرِهِ

“คนที่จะสำนึกเสียใจมากที่สุดในวันแห่งการพิพากษา คือคนที่ขายปรโลกของตัวเองให้กับโลกนี้ของผู้อื่น” (14) 

    2.คนที่พูดถึงความยุติธรรม ในขณะที่ตนเองไม่รักษาความยุติธรรม :

ท่านอิมามซอดิก (อ.) กล่าวว่า :

اِنَّ مِن اَعظَمِ النّاسِ حَسرَهً یَومَ القِیامَهِ، مَن وَصفَ عَدلاً ثُمَّ خالَفَهُ اِلَى غَیرِه

“แท้จริงคนที่จะสำนึกเสียใจมากที่สุดในวันแห่งการพิพากษา คือคนที่พูดถึงคนเกี่ยวกับความยุติธรรม แต่แล้วเขาปฏิบัติตรงข้ามกับมันต่อผู้อื่น” (15)

    3.คนที่แสวงหาทรัพย์สินมาด้วยวิธีการที่ไม่ถูกต้อง :

     ท่านอิมามอะลี (อ.) กล่าวว่า :

إِنَّ أَعْظَمَ الْحَسَرَاتِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَسْرَةُ رَجُلٍ كَسَبَ مَالًا فِي غَيْرِ طَاعَةِ اللَّهِ فَوَرِثَهُ رَجُلٌ فَأَنْفَقَهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ فَدَخَلَ بِهِ الْجَنَّةَ وَ دَخَلَ الْأَوَّلُ بِهِ النَّارَ

“แท้จริงคนที่จะสำนึกเสียใจมากที่สุดในวันแห่งการพิพากษา คือความสำนึกเสียใจของคนที่แสวงหาทรัพย์สินในหนทางที่ไม่เชื่อฟังอัลลอฮ์ แล้วคนอื่นได้รับมันเป็นมรดกและใช้จ่ายมันไปในการเชื่อฟังอัลลอฮ์ (ซ.บ.) แล้วเขาได้เข้าสู่สวรรค์ด้วยกับมัน ในขณะที่ชายคนแรกเข้าสู่นรกด้วยกับมัน” (16)

    หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเราจะบริหารจัดการกับแนวทางและแบบแผนต่างๆ ในการดำเนินชีวิตของเราในลักษณะที่จะไม่ทำให้เราต้องประสบกับความสำนึกเสียใจและความเศร้าโศกในชีวิต และจะทำให้เราภาคภูมิใจและได้รับชัยชนะตลอดไป

---

เชิงอรรถ :

1.อัลกุรอานบทอัลฟุรกอน โองการที่ 28

2.อุซูลุลกาฟี , เล่ม 2 , หน้า 126

3.บิฮารุ้ลอันวาร , เล่มที่ 15 , หน้าที่ 51

4.อัลกุรอานบทอัลอันอาม โองการที่ 52

5.อัลกุรอานบทอัลกะฮ์ฟี่ โองการที่ 28

6.นะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์ , จดหนมายฉบับที่ 53

7.มีซานุลฮิกมะฮ์ , เล่ม 1 , หน้า 402

8.อัลกุรอานบทอัลมุฏ็ฮฟฟิฟีน โองการที่ 4 และ 5

9.อัลกุรอานบทศ๊อด โองการที่ 46

10.อัลกุรอานบทอัลฟุรกอน โองการที่ 27

11.อัลกุรอานบทอัลอันฟาล โองการที่ 36

12.อัลกุรอานบทอัซซุมัร โองการที่ 56

13.อัลกุรอานบทมัรยัม โองการที่ 39

14.กันซุลอุมมาล , เล่ม 3 , หน้า 510

15.วะซาอิลุชชีอะฮ์ , เล่ม 1 , หน้า 295

16.นะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์ , ฮิกมะฮ์ที่ 429

---

บทความ : เชคมุฮัมมัดนาอีม ประดับญาติ

Copyright © 2017 SAHIBZAMAN.NET- สื่อเรียนรู้อิสลามสำหรับอิสระชนคนรุ่นใหม่